پرانایاما و هر آنچه که در مورد آن باید بدانید

پرانایاما تمرینات تنفسی هستند که موانع فیزیکی و عاطفی را در بدن ما روشن می‌کنند تا تنفس را آزاد کنند و بدین ترتیب با تمرین مداوم آن جریان انرژی را در بدن افزایش می‌دهند.

روشی که ما حرکت می‌کنیم، فکر می‌کنیم، عمل می‌کنیم و به خصوص تنفس می‌کنیم به جریان و نشاط انرژی جهانی که از طریق ما و همه چیزهای اطرافمان شکل می‌گیرد، کمک می‌کند.

چرا تنفس این قدر مهم است؟

تنفس اولین و آخرین کاری است که ما در زندگی می‌کنیم! به این معنی که ما وقتی به دنیا می آییم اولین کاری که می‌کنیم نفس کشیدن است و هنگامی که می‌میریم آخرین کاری که می‌کنیم نفس کشیدن است. یک چیز ثابت که همه ما داریم این است که بدون نفس، هیچ زندگی وجود ندارد

موقعیت های استرس زا، استرس و عادات فیزیکی می‌تواند موانع فیزیکی و پر انرژی را در بدن ما ایجاد کند. بدون اینکه متوجه شویم که تنفس ما به تدریج کم و نرم‌تر خواهد شد، ما الگوهای تنفس ناخودآگاه را توسعه می‌دهیم که جریان تنفس را محدود می‌کنند..

هنگامی که ما بر روی آزاد کردن تنفس از طریق تمرین‌های تنفس (پرانایاما) کار می‌کنیم، در حال کار بر روی اجازه دادن به جریان انرژی زندگی از طریق بدن هستیم. این کار تاثیر انرژی بخشیدن، استراحت و التیام بدن و اجازه دادن به همه چیز را دارد. در واقع این یک افزایش و تعادل انرژی زندگی در سیستم شما است.

ریه ها و فرآیند نفس کشیدن

ریه دارای دو لوب در دو طرف قفسه سینه است که با عمل دم هوا به داخل آن مکیده می‌شود. قلب لوب ریه ها را از یکدیگر جدا میکند. ریه ها از پایین به دیافراگم منتهی شده و داراب تعداد بسیار زیادی سلول و فضاهایی به نام آلوئول می‌باشد.

عملکرد ریه ها به این صورت است که وقتی هوا از داخل بینی در عمل دم به حفره ی سینه مکیده می‌شود پس از عبور از نای وارد نایژک های ریه ها شده و برای عمل تصفیه وارد خون می‌شود. هوا در نتیجه فعالیت دیافراگم وارد ریه ها می شود. حجم سینه و ریه ها با انبساط دیافراگم زیاد شده و باعث کشیده شدن هوا به داخل ریه ها می گردد. هوای موجود در ریه ها با انقباض دیافراگم به بیرون رانده می شود.

خون درون ریه ها تصفیه می شود. خون در ابتدا قرمز روشن و سرشار از مواد لازم برای سلول ها می باشد. اما خونی که از سلول ها باز می گردد تیره رنگ  و همراه با مواد حاصل از سوخت و ساز سیستم بدن می باشد. این خون از بطن راست قلب برای تصفیه به ریه ها فرستاده می شود وبین میلیون ها سلول ریه تقسیم می گردد. اکسیژن موجود در هوای تنفس شده در درون این سلول ها با خون تماس پیدا می کند. جداره بسیار نازک این سلول ها باعث می شود تا اکسیژن براحتی به درون خون راه یابد.

چرا باید عملکرد ریه و تنفس باید بررسی شود؟

تمام مکانیسم عملکرد ریه و عمل تنفس گفته شد به این دلیل که بدانید پرانایاما چگونه با به کارگیری تنفس انرژی بدن ما را تحت تاثیر خودش قرار میدهد..

در واقع ما با کنترل کردن حرکات ریه پرانایاما تحت کنترل خود قرار می‌دهیم. ذهن ما مانند پرنده است که به آشیانه خود که همان پرانا باشد وابسته است. پس می‌توانیم با کنترل کردن پرانا ذهن خودمان را نیز تحت کنترل خودمان قرار دهیم. درست مثل پرنده ای که پس از پرواز به آشیانه و ماوای خود باز می‌گردد، ذهن ما هم پس از آشفتگی ها و درگیری های فراوان در نهایت به ماوا و محل آرامش خود باز می‌گردد و از هر آشفتگی خالی می‌شود.

چگونگی انجام تنفس فقراتی پرانایاما:

با وجود توانایی ما انسان ها در فکر کردن، تصور کردن، تمرکز کردن و چیزهای دیگر،انجام تمرینات تنفس پرانایاما در برابر آنها اصلا کار دشواری نیست. این نوع تنفس تنها یک مهارت است که در صورت تمرین و تکرار مداوم می‌توانیم آن را به عادتی روزمره در زندگی خود تبدیل کنیم. برای این کار ابتدا باید راحت بنشینیم و کمرمان را کاملا صاف نگه داریم و پلک هایمان را روی هم بگذاریم. برای شروع نیاز به هیچ کار عجیب و حرکت سختی نیست. فقط باید ریلکس بنشینید و صاف خودتان را نگه دارید.

برای این کار می‌توانید از صندلی یا یک تخت استفاده کنید. پس از انجام این کارها باید شروع به آرام نفس کشیدن کنیم به صورتی که به آرامی هوا را وارد ریه هایمان کرده و به آرامی خارج کنیم. .تنفس فقراتی از بینی و با دهان بسته انجام می شود و ما از تنفس یک در میان که از سوراخهای بینی، و با کمک انگشتان انجام می شود، .در صورتی که بینی مسدود باشد و تنفس از راه بینی راحت صورت نگیرد، می توانیم از طریق دهان نفس بکشیم.

حالا ما دو کار را انجام خواهیم داد:

اول ما سرعت نفس کشیدنمان را در وضعیتی راحت و آسان بدون هیچ فشار و یا زور زدنی، کاهش می دهیم و تا آنجایی که می توانیم آن را به آرام ترین سرعت ممکن می رسانیم.در این بخش ما نسبت به حالت عادی تنفس، عمیق تر نفس می کشیم و هوای بیشتری را به درون داده و نیز هوای بیشتری را بیرون می دهیم (دم و بازدم عمیق) . در این روش ما تنها به تنفس آرام تر و عمیق تر ادامه خواهیم داد.

دوم عصب کوچکی را تصور می کنیم، شبیه به یک لوله و یا رشته ای باریک که از کف لگنمان به سمت بالا، مرکز پیشانی و میان ابروهایمان ، در جریان است.کف لگن، در ناحیه ی زیرین، مابین اندام های تناسلی و مقعد واقع شده است که ما را آن را ریشه (Root Chakra) نیز می نامیم.مرکز پیشانی، نقطه ی مابین دو ابروست که به آن چشم سوم (Third Eye Chakra)نیز گفته می شود.عصب کوچکی که مابین ریشه و چشم سوم حرکت می کند ،عصب فقراتی نامیده می شود.عصب فقراتی مابین ریشه و پیشانی از بالا به سمت مرکز ستون فقرات، به مرکز سر رفته و سپس به سمت پیشانی (چشم سوم) حرکت می کند.

نکات تکمیلی تنفس فقراتی

آنچه که ما در تنفس فقراتی انجام می دهیم، اثریابی عصب فقراتی توام با توجه متمرکز ماست.زمانی که نفس می کشیم، با استنشاق از ریشه به سمت پیشانی بالا رفته و سپس با بازدم از پیشانی به سمت ریشه پایین می آییم.ما این کار را بارها و بارها در طول مدتی که در حال تمرین تنفس فقراتی هستیم، انجام می دهیم.در شروع، عصب فقراتی و اثر آن را با تنفس آرام و عمیقمان تجسم می کنیم.زمانی که تمریناتمان گسترش پیدا می کند، تجسم کردن جای خود را به درک مستقیم از عصب فقراتی خواهد داد.

قبل از رسیدن به این مرحله ما تجسم می کنیم، و این برای ما مانند ابزاری برای بیدار ساختن و نیرو بخشیدن به شاهراه اصلی سیستم عصبی‌مان می باشد.اگر در طول سفرمان به بالا و پایین عصب فقراتی متوجه شدیم که توجه مان روی تجربیات درونی و بیرونی، احساسات و یا محرکات دیگر قرار گرفته، تنها کاری که نیاز است انجام دهیم، در طی تنفس عمیق و آهسته بازگشت به تمرین تنفس آهسته و عمیق از بالا به پایین در طول عصب فقراتی می باشد.

اگر از مسیر خارج شدیم

این حالتی عادیست اگر مسیر آنچه که در حال انجامش هستیم را گم کرده و توجه مان روی ظواهر، افکار و احساساتمان قرار گیرد.در این صورت مجدداٌ می توانیم به سادگی بر روی روند تنفس فقراتی تمرکز کنیم.اگر تصور و اثریابی عصب فقراتی به عنوان رشته ای باریک، برایمان دشوار است،می توانیم دنبال کردن ستون فقرات را با روش ساده تری انجام دهیم.زیرا در طول زمان ما به این توانایی دست خواهیم یافت.بنابراین هیچ نیازی به وارد کردن فشار و یا کشمکش در تجسم و دنبال کردن عصب فقراتی نمی باشد.

تنها نکته ی مهم این است که ما در ناحیه ی چشم سوم (مرکز پیشانی) به این استنشاق پایان داده و در ناحیه ی ریشه (Root Chakra)، بازدم را تکمیل نماییم.اینکه ما چطور به عقب برمی گردیم و پیش می رویم (تجسم کردن)، نسبت به اینکه از یک پایان به پایان دیگر بدون ایجاد فشار (زور زدن) در طول تنفس آهسته و عمیقمان سفر می کنیم، از اهمیت کمتری برخوردار می باشد.

ردیابی(اثریابی) عصب فقراتی با تنفس آهسته و عمیق، تکنیک تنفس فقراتی پرانایاما می باشد و زمانی که همراه با آن حرکت می کنیم به آسانی نیز برمی گردیم.اینکه بتوانیم بدون ایجاد هیچگونه فشار و یا کشمکش و تلاشی این کار را انجام دهیم، بخش مهمی از تمرین تنفس فقراتی پرانایاماست

فواید پرانایاما:

۱.کاهش استرس:

افراد با انجام دادن تمرینات تنفسی پرانایاما بر مشکلات تنفسی شان غلبه میکنند زیرا ظرفیت تنفسی را بسیار تقویت میکند.

۲.بهبود روحیه:

تمرینات پرانایاما به دلیل به جریان انداختن انرژی در بدن روحیه ی فرد را نیز تقویت میکند.

۳.افزایش تمرکز:

تمرینات پرانایاما به دلیل خالی کردن ذهنتان از هر گونه آشفتگی تمرکزتان را نیز بالا میبرند.

۴.بهبود کیفیت خواب:

افراد زیادی هستند از بی خوابی رنج میبرند. تمرینات پرانایاما به دلیل تنظیم تنفسی که بر دستگاه تنفس دارد و نیز آرامشی که به ذهن می‌بخشد باعث خوابی آرام نیز می‌شود.

۵.غلبه بر مشکلات:

و در نهایت این تمرینات به دلیل رها کردن ذهن از هر گونه آشفتگی قدرت و توانایی فکر کردن را در فرد بالا برده و فرد با فکر کردن در مورد مشکلاتش و روحیه ی قوی ای که در نتیجه این تمرینات بدست آورده بر آنها غلبه میکند.

منبع:

https://www.ekhartyoga.com/articles/practice/what-is-pranayama