روش های شناسایی و دوری کردن از هیجانات منفی
مهارت مقابله با هیجانات یکی از مهارت های ده گانه ی زندگی می باشد، که سازمان بهداشت جهانی معرفی کرده است. ما در طول روز و وابسته به موقعیت های مختلفی هستیم که در آن حضور داریم. به همین منظور با هیجانات و احساسات مختلفی روبه رو هستیم، که بسیاری از آن ها را هیجانات منفی تشکیل داده است.
این امکان وجود دارد که یک روز از شدت خوشحالی روی پای خود بند نباشیم، اما روز دیگر به شدت غمگین باشیم. گاهی از چیزی ترس داریم، گاه امکان دارد به شدت خشمگین شویم. امکان دارد شما با افرادی برخورد کرده باشید که در اصطلاح به آن ها جوگیر می گویند.
اینگونه افراد این توانایی را ندارند که هیجانات منفی خود را کنترل کنند، این ها در اصطلاح به واژه ی جوگیر معروف می شوند. کسانی نیز هستند که در زمان خشم داد و فریاد سر می دهند، و یا هر چه دم دستشان باشد را پرتاب می کنند؛ یا حتی زمانی که خوشحال هستند صدای خنده های آن ها همه جا را پر می کند.
این افراد در زمان دعوا هم آنقدر رفتارشان تند و خشن می شود که نمی توان از کنار آنها عبور کرد. عواطف انسان ها از زمان تولد و در دوران کودکی کاملا شکل می گیرد و در طول سال ها این ارتباطات اجتماعی هستند که تکامل پیدا می کنند.
به طور کلی در وجود هر انسان ۴ نوع هیجان قرار دارد
خشم ترس، غم و شادی. زمانی که ندانیم با این حالات هیجانی چگونه برخورد کنیم و روش های مخصوص کنترل هر حالت را جداگانه بررسی نکرده باشیم، این امر بر سلامت جسمی و روانی ما تأثیرات منفی می گذارد. به علاوه موجب ایجاد هیجانات منفی در ما می گردد، همچنین روی اطرافیان ما نیز تأثیر منفی می گذارد.
لازم است که این نکته ی مهم را بازگو کنیم و شما بدانید که هیجان به خودی خود ضرری ندارد. فقط باید راه های برخورد با آن را بدانیم و با آگاهی از چگونگی برخورد با آن موجب شکل گیری هیجانات سالم شویم. این مهارت مقابله با هیجانات منفی به انسان این توانایی را می دهد، تا بر اساس قانون جذب با فشار روانی و تنش های کمتری رو به رو شود و زندگی بهتری برای خود رقم بزند.
هیجان ها چه هستند؟
به همه ی حالات روحی و روانی مثبت و منفی و احساسات فردی هیجان می گویند. هیجان ها عمدتاً همراه با علایم جسمانی بروز پیدا می کنند. واژه های: شور، احساس و عاطفه هم مشابه واژه های هیجانی هستند و از نظر معنی به واژه ی هیجان نزدیکی بیشتری دارند.
گاهی اوقات از این واژه های به جای واژه ی هیجان استفاده می شود. همه ی انسان هایی که نسبت به دنیای اطراف خود حساس هستند، به آن واکنش های هیجانی نشان خواهند داد. واکنش های هیجانی شامل: امید، خشم، ترس، اندوه، محبت، تنفر، ناامیدی، نگرانی، احساس حقارت، غرور، غم، عشق، شادی، تعجب، دلسوزی، شرم و پشیمانی و موارد بیشتری می شود.
انسان ها دو گروه از هیجانات را در طی زندگی خود تجربه خواهند کرد. در دو سال اول زندگی هیجان هایی مثل: شادی، غم، عصبانیت و ترس در کودکان پدیدار می گردد. همان گونه که سن افزایش می یابد، هیجان های ثانویه ای مانند حسادت، خجالت، غرور و از این قبیل هیجانات منفی در افراد نمایان می شود.
هر هیجان سه بُعد دارد
اولین بعد، فیزیولوژیک است: این بعد تغییرات جسمانی را نشان می دهد که در فرد بر اثر هیجان به وجود می آید. مثلأ کسی که می ترسد یا دچار اضطراب شده است ضربان قلبش بالا می رود و یا دچار مشکلات گوارشی می شود.
دومین بعد، شناختی است: هرگاه فرد درگیر یک سری فکر شود هیجاناتی در او ایجاد می شود. زمانی که در منزل تنها هستیم صدایی می شنویم نگران می شویم که شاید دزد آمده است و مضطرب می شویم.
سومین بعد، رفتاری است: پس از مقابله با هر هیجان یک سری رفتار ها از ما سر خواهد زد. زمانی که خشم شما اوج می گیرد فریاد می زنید، سر دیگران داد می زنید و با برخی افراد وارد بحث ودعوا می شوید. حتی امکان دارد زمانی که دچار استرس می شوید ناخن دست خود را بجویید.
مدیریت شناختی هیجان
به نشانه های خود توجه کنید
هیجان از جمله واکنش هایی است که سریع فراموش می شود و نکته ی قابل اهمیت، این است که پس از رخ دادن یک هیجان بتوانیم به سرعت آن را شناسایی کنیم و رفتار غیر منتظره ی خود جلو گیری کنیم که رفتار نادرستی از ما سر نزند.
هنگامی که هیجان زده می شوید، اندکی تأمل کنید و خود را جای فرد دیگری که شما را در این حالت می بیند بگذارید. زمانی که این کار را انجام می دهید از هیجان اصلی دور می شوید و امکان درگیر شدن با هیجانات منفی کمتر می شود.
در این حالت شما درک بهتری از اینکه در حال تجربه چه هیجانی هستید، پیدا خواهید کرد و اینکه باید چه رفتاری از خود نشان دهید. برای این که بتوانید هیجانات خود را سریعا شناسایی کنید باید به نشانه هایی که در اعمال و رفتار شما ایجاد می شود، توجه کنید:
۱ – نشانه های بدنی
زمانی که هیجان زده می شوید، به طرزی که از اختیار شما خارج است در بدن شما نشان هایی از خود بروز می دهد که نشان دهنده ی نوع و میزان هیجان شما می باشد؛
مثلاً زمانی که خشمگین می شوید مشت خود را از شدت هیجان محکم جمع می کنید، یا زمانی که استرس دارید با اضطراب پای خود را تکان می دهید یا حتی انگشتان دست خود بازی می کنید که همه ی این ها از نشانه های هیجانات منفی است.
۲ – افکار و باورها
هیجان می تواند به شکل افکار نیز بروز پیدا کند. در زمانی که خشم شما را در بر گرفته یا غمگین شده اید و یا حتی هنگامی که دچار استرس می شوید، در این زمان افکاری سراغ شما می آید که نشان دهنده ی میزان هیجان شما است.
زمانی که غمگین هستید ممکن است این افکار به ذهنتان بیاید: «همیشه همین طور است، من شانس ندارم …» در صورتی که وقتی سرحال هستید از این فکرها نمی کنید. اگر چنین تفکراتی به سراغ شما می آید که ناشی از هیجانات شما می باشد، این توانایی را دارید که با شناسایی این هیجانات منفی به شناخت بهتری نسبت به احساسات خود برسید و بر اساس قانون جذب با ایجاد احساسات و هیجانات مثبت، به سمت موفقیت های بزرگی در زندگی بروید.
۳ – اعمال
شما در زمانی که اولین تجربه ی هیجان شما است از رفتار های خاصی از خود بروز می دهید. زمانی که ناراحت هستید ناخودآگاه گریه می کنید؛ در حین خشم ناگهان صدای شما بالا می رود و از کوره در رفتن یک نقل قول معروف برای این اتفاق است؛ شما حتی در آن زمان که مضطرب هستید، نمی توانید آرام بگیرید و قرار نیز نخواهید داشت که این ها همگی از آثار هیجانات منفی می باشد. شما با دقت به این اعمال به انواع هیجان آگاهی پیدا می کنید.
۴ – راه اندازها
شما باید مطلع باشید که بعضی از افراد، موقعیت ها، افکار، مکان ها و احساسات موجب می شوند هیجان خاصی در شما شکل بگیرد که از این جمله می توان به هیجانات منفی بسیاری اشاره کرد که در طول روز در شما ایجاد می شود.
۵ – انگیزش ها
شما یک فهرست از هیجان های خود، از جمله هیجانات منفی و هیجانات مثبت تهیه کنید و در آن ذکر کنید در مقابله با افراد در موقعیت های متفاوت چه رفتاری باید از خود نشان دهید. مطمئن باشید این کار بسیار نتیجه بخش خواهد بود.
