نداشتن قدرت و مهارت در تصمیم گیری ما را از رسیدن به موفقیت باز میدارد.
در حالی که تصمیمات خوب به فرصت ها و منافع تازته منتهی می شوند، تصمیم های بد اغلب مشکلات جدی را در پی دارند. اگر نمی خواهیم افسوس بخوریم، باید با شرایط و عواملی که منجر به تصمیم گیری های ضعیف می شوند، آشنا شویم تا بتوانیم در آینده از آنها پیشگیری کنیم.
«کاش این رو قبلاً می دونستم.» جمله ای است که اغلب ما زمانی که می فهمیم تصمیم اشتباهی گرفته ایم به زبان می آوریم. اگر می دانستیم کدام عوامل منجر به تصمیم گیری های بد می شوند، بهتر می توانستیم تصمیمات دقیق تری بگیریم و این امر کمک می کرد تا دور تصمیم گیری های اشتباه را خط بکشیم و به نفع تصمیمات خوب رأی بدهیم.
بیاییم نمایشنامه ای را تصور کنیم که در آن ما از دو شرکت پیشنهاد کار داریم. شرکت شماره یک بزرگ است و حقوق خوبی نمی دهد. شرکت دوم کوچک است اما حقوق و مزایای خوبی پرداخت می کند و تجربه شغلی خوبی به شما می دهد. شما مجبورید با تأمل جدی و براساس کارآیی خود و تاثیر آن بر زندگی تان یک تصمیم سخت بگیرید.
آگاهی از اینکه دقیقاً چه چیزی ما را وادار به تصمیم گیری های اشتباه می کند، کمک می کند تا احساسات و افکارمان را در مسیر درستی هدایت کنیم. در ادامه فهرستی از عواملی که منجر به تصمیم گیری های اشتباه می شوند، آورده شده است تا بتوانیم با تمرکز کردن روی آنها از گرفتن تصمیم های اشتباه پیشگیری کنیم.
فاصله گرفتن از دوراندیشی
بارها پیش آمده است که درباره یک تصمیم مشخص تنها بر روی زمان حال تمرکز کرده و متوجه بازتاب آن بر آینده خود نشده ایم. در حالت ایده آل باید چنین بینشی را داشته باشیم و حتما اندیشیدن درباره تغییرات قابل پیش بینی در آینده را تمرین کنیم تا بتوانیم به یک تصمیم درست برسیم؛ مثلاً اگر وارد صنعت وسایل الکترونیکی شویم، باید بتوانیم آینده بازار را پیش بینی کنیم و قبل از رقبا سرمایه خود را به روز کنیم. برای تصمیم گیری، باید نگرش آینده نگر و رو به پیشرفت داشته باشیم.
وابستگی به دیگران
ما اغلب سردرگم هستیم و برخی از تصمیم گیری های مهم زندگی مان را به دست دیگران می سپاریم. مشکل این است که دیگری نمی تواند به اندازه خود ما درگیر این تصمیم گیری شود یا شاید نتواند با اتخاذ تصمیم درست، بتواند حق را ادا کند؛ نباید به هیچ وجه از دیگران بخواهیم جای ما تصمیم بگیرند؛ مثلاً می خواهیم تلفن همراه بخریم اما نمی توانیم تصمیم بگیریم، از دوستان خود می خواهیم گوشی را برای ما انتخاب کنند. نتیجه این می شود که چیزی را می خریم که با نیازهای ما منطبق نیست و برایمان کارآیی ندارد.
فرضیات غلط (باورهای غلط مردم)
فرضیه های غلط و غیرواقعی درباره یک شخص، یک موقعیت یا یک شیء ما را به تصمیم گیری اشتباه وامی دارد. ما اغلب دیدگاه های خود را براساس سابقه تجربه هایی که داشته ایم، بنیان می نهیم.
از آنجایی که افراد، موقعیت ها و … مدام در حال تغییرند، بهتر است درباره آنها همانطور که هستند، قضاوت کنیم و در موردشان گمانه زنی نکنیم؛ مثلاً تصمیم میگیریم با همکارمان ارتباط نداشته باشیم؛ چون گمان می کنیم او بخیل است؛ در حالی که او تنها کسی بود که در انجام کارها به ما کمک می کرد.
تحقیقات ناکافی
پیش از هرگونه تصمیم گیری همواره باید درباره میسر بودن تصمیم خود تحقیق کنیم. باید از معایب و مزایای تصمیم مان آگاهی داشته باشیم و متوجه تأثیر تصمیم مان بر روی افرادی که تحت تأثیر آن قرار خواهند گرفت، باشیم.
این به ما کمک می کند تا تصمیم درستی بگیریم؛ مثلاً تصمیم می گیریم شغل خود را تغییر دهیم اما تحقیق می کنیم و درمی یابیم که شغل جدید چیزی به ارزش های کاری مان اضافه نمی کند. از این رو تصمیم می گیریم در محیط کاری فعلی مان فرصت های جدید را کشف کنیم.
تفکر کوتاه مدت
تفکر کوتاه مدت یکی از بزرگترین اشتباهاتی است که افراد در فرآیند تصمیم گیری مرتکب آن می شوند. آنها نمی دانند تصمیمی که امروز می گیرند علاوه بر زمان حال بر آینده آنها نیز تأثیر خواهد گذاشت. چیزی که امروز درست و کاربردی به نظر می رسد، شاید نهایتاً تصمیم خوبی از آب درنیاید؛ مثلاً ولخرجی کردن با پولی که به سختی آن را به دست آورده ایم برای خرید از روی وسوسه، ممکن است پس اندازمان را کاهش دهد؛ برعکس اگر تصمیم بگیریم پولمان را پس انداز کنیم، از مزایای طولانی مدت آن بهره مند خواهیم شد.
تفکر احساساتی
بارها پیش آمده است که افراد به جای عقل خود به حرف دل شان گوش می کنند و تصمیم اشتباه می گیرند. اگر کسب و کاری داریم لازم است تصمیمات کاربردی بگیریم نه احساسی. قدرت دادن بیش از حد به تصمیمات مبتنی بر احساس به تدریج برای ما دردسرساز خواهد شد. همواره باید تاکیدمان بر تصمیمات کاربردی و مبتنی بر نتیجه باشد؛ مثلاً به محض اینکه می فهمیم به دلیل مشکلات زندگی شخصی، تمرکز کردن دشوار شده است، دست از کار می کشیم. این کار نه تنها تأثیری منفی بر موقعیت مالی ما خواهد داشت، بلکه حالت روحی مان را هم بدتر می کند.
باورهای تعصبی
یکی دیگر از موانع تصمیم گیری دقیق، دنبال کردن مجموعه ای از باورهای خشک است. هر بُعدی از زندگی شخصی و حرفه ای ما تغییر می کند و در زمان خاص خود ضرورت پیدا می کند که آن را بپذیریم. اگر با همان عینک قدیمی به دنیا نگاه کنیم، تصمیم گیری های بد همچنان تکرار می شوند.
باید واقعیت را بپذیریم و با شرایط تازه سازگار شویم؛ مثلاً شاید سال هاست که به کاری مشغولیم و علاقه ای به تسویه حساب دیرهنگام مشتریان خود نداریم. برای اینکه آنها را وادار کنیم به موقع بدهی خود را بپردازند، باید مبلغی ناچیز به عنوان جریمه دیرکرد در پرداخت معین کنیم.
تصورات و پیش داوری های از پیش تعیین شده
بیشتر ما درباره دیگران، خیالات و پیش داوری های از پیش تعیین شده در سر می پرورانیم. زود قضاوت کردن درباره دیگران به ما کمک نمی کند تصمیم درست بگیریم. در واقع این موجب می شود درباره دیگران بد قضاوت کنیم و تصمیم غلط بگیریم؛ مثلاً شاید به فکرمان نرسد که فلان شخص از پس انجام فلان کار برمی آید اما وقتی با او ارتباط برقرار کرده و مسئولیتی به او واگذار می کنیم، می فهمیم او چه عملکردی دارد.
خطر عدم اطمینان
اگر لازم باشد یک تصمیم جدی بگیریم، ذهن ما مورد هجوم افکار و تردیدهای زیاد قرار خواهد گرفت. این سبب می شود تصمیم ایمن تری بگیریم که ممکن است منفعتی از آن برای ما حاصل نشود. بهتر است پیش از هرگونه نتیجه گیری عجولانه، خطر و تجزیه و تحلیل کنیم. این به ما کمک می کند تا درک کنیم تصمیم مان چگونه بر روی ما تأثیر می گذارد؛ مثلاً می خواهیم بر روی انبار کردن جنسی سرمایه گذاری کنیم که در آینده رونق می گیرد و از این رو تصمیم می گیرد در بانک حساب پس انداز باز کنیم.
گزینه های فراوان
وقتی مجبور باشیم بین گزینه های بی شمار دست به انتخاب بزنیم گیج می شویم و هدف گرفتن تنها یکی از آنها می تواند دشوار باشد. شاید سخت بتوانیم قضاوت کنیم کدام گزینه کارساز است و کدام نیست. از این رو بهتر است گزینه ها را دور بریزیم و تنها چند مورد محدود را برای تصمیم نهایی خود انتخاب کنیم. این کار صرفه جویی در وقت ما خواهد بود و می توانیم به تصمیمی دقیق دست یابیم؛ مثلاً اگر بخواهیم کفش بخریم اما پول کمی داشته باشیم ممکن است سردرگم شویم؛ چرا که مجبوریم کفشی را انتخاب کنیم که به لباس مان بیاید، مد روز باشد، دوام داشته باشد و به پول مان هم بخورد.
مسیر زندگی ما با تصمیمات موثری که برای آینده خود می گیریم مشخص می شود. اگر بخواهیم تصمیم موثر بگیریم، نباید درباره حقایق، اطلاعات نصفه و نیمه داشته باشیم. علل دیگری که می تواند به تصمیمات غلط منتهی شود شامل مشکلات پیش بینی نشده، عدم برقراری ارتباط، درس نگرفتن از گذشته و نداشتن منطق است.
حتماً شگفت زده خواهید شد از اینکه بدانید تصمیمات ما چگونه تحت تأثیر هورمون ها، خالی بودن معده و حتی کمبود خواب قرار می گیرند. اکنون که عوامل منجر به تصمیم گیری اشتباه را می دانیم، معایب و مزایای آن را سبک و سنگین کنیم و مطمئن شویم که قدم در راه تصمیم درست برداشته ایم.
